۱۴۰۳/۹/۹

نورمن بورلاگ؛ مردی که با انقلاب سبز، مانع قحطی در جهان شد

بورلاگ با ابداع انقلاب سبز، زمینه‌ساز تغذیه صدها میلیون گرسنه در سراسر جهان شد. کمیته جایزه نوبل هنگام اهدای این جایزه به بورلاگ، گفت که "نورمن بورلاگ مانع بروز قحطی در جهان شده است". رشد وحشتناک جمعیت جهان در طول قرن بیستم، که محصول رشد علم پزشکی و افزایش سطح بهداشت عمومی است، به خوبی نشان می‌دهد که اگر انقلاب سبز در کشاورزی پدید نمی‌آمد، قحطی در جهان قطعی بود.

به گزارش عصر ایران، نورمن ارنست بورلاگ در ۲۵ مارس ۱۹۱۴ در ایالت ایووا در آمریکا به دنیا آمد. او دانشمندی برجسته در رشته کشاورزی و پایه‌گذار "انقلاب سبز" بود. انقلاب سبز مجموعه‌ای از روش‌های کاربرد ماشین‌آلات کشاورزی، انتخاب گونه‌های پربازده، استفاده از کودها و بهبود روش‌های آبیاری بود که در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی رایج شد. نورمن بورلاگ با پایه‌گذاری انقلاب سبز در پی کاهش گرسنگی در جهان بود. او به پاس دستاوردهایش در راستای تحقق این هدف، در سال ۱۹۷۰ جایزه نوبل صلح را دریافت کرد.

بورلاگ در دانشگاه مینه‌سوتا درس خواند و در سال ۱۹۴۱ در رشته آسیب‌شناسی گیاهی با مدرک دکتری فارغ‌التحصیل شد. او از سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۶۰ در برنامه همکاری‌های بنیاد راکفلر با وزارت کشاورزی مکزیک، به عنوان دانشمند پژوهشگر در این کشور خدمت کرد. کار نوآورانه بورلاگ بر پایه یافته‌های پیشین روش‌های انگیزش یا ایجاد جهش ژنتیکی در گیاهان استوار بود. به کارگیری این روش‌ها با نتایج چشمگیرشان، که شامل سازگار کردن انواع محصولات کشاورزی با مناطق دارای بالاترین درجه اختلاف آب و هوا می‌شد، به پرورش مدرن گیاهان انجامید.

بورلاگ در جریان پژوهش‌هایش موفق شد گندم ساقه‌کوتاه (کوتوله) را پرورش دهد که عنصر کلیدی انقلاب سبز در کشورهای در حال رشد بود. انقلاب سبز به افزایش تولید دانه‌های غذایی، بویژه گندم و برنج، انجامید. نتایج درخشان ترویج کشت و پرورش گونه‌های تازه‌ و پرمحصول دانه‌های غذایی، ابتدا در مکزیک و شبه قاره هند آشکار شد. زمانی که بورلاگ با دولت مکزیک همکاری می‌کرد، تولید گندم در این کشور تا سه برابر افزایش یافت. علاوه بر این، کشت گندم وارداتی "کوتوله" سبب شد که برداشت محصول گندم در هند و پاکستان، در اواسط دهه ۱۹۶۰، به میزان ۶۰ درصد افزایش یابد.

بورلاگ محصول دورگه‌ی "گندم-چاودار"، معروف به تریتیکاله را نیز پرورش داد. افزایش بازدهی محصول دانه‌های غذایی، که پیامد کشت دانه‌های جدید و پرمحصول بورلاگ بود، امکان خودکفایی در زمینه محصولات کشاورزی را برای بسیاری از کشورهای در حال رشد فراهم کرد. با این حال بعدها معلوم شد که ترویج کشت این گونه‌های جدید و افزایش بازدهی محصول آن‌ها، مستلزم استفاده از مقدار زیادی کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها است و این امر نگرانی بالا رفتن هزینه کشت و تاثیر زیانبار زیست‌محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها را افزایش داده است. به رغم این دغدغه‌ها، ثمرات انقلاب سبز چنان مطلوب بوده که کشت و پرورش گونه‌های جدید دانه‌های غذایی، که پرمحصول و در برابر آفت‌ها و بیماری‌های بومی مقاوم‌اند، در بسیاری از کشورهای جهان گسترش یافته است.

بورلاگ در سمت "مدیریت برنامه محصولات غذایی قاره آمریکا" (۶۳-۱۹۶۰) و "مدیریت مرکز بین‌المللی اصلاح گندم و ذرت" در مکزیکوسیتی (پایتخت مکزیک) از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۹ خدمت کرد. او در سال ۱۹۸۶ "جایزه جهانی غذا" را برای تقدیر از تلاش افرادی که در بهبود دسترسی به غذا و کیفیت آن، در سراسر جهان، نقش و سهم دارند، تعیین کرد و اعطای این جایزه را به چنین افرادی اختصاص داد.

بورلاگ تا پایان عمرش به عنوان مشاور ممتاز و رایزن چیره‌دست، در بسیاری از نهادهای علمی و اجتماعی حضور داشت. او با درخواست‌های پرشماری برای مشاوره در زمینه کشاورزی، کنترل جمعیت و منابع جایگزین‌شونده مواجه بود و با احساس مسئولیت بالا، به بسیاری از این درخواست‌ها در سراسر جهان پاسخ مثبت می‌داد. او در ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۹ در سن ۹۵ سالگی در خانه‌اش در ایالت تگزاس از بیماری سرطان درگذشت.

* انتشار مطلب با ذکر منبع "مجله واردات و صادرات" مجاز می‌باشد