در زمینه کشتارگاههای دامی، براساس اطلاعات سازمان دامپزشکی کشور، در سال ۱۳۹۹، بیش از ۱۰۰ کشتارگاه صنعتی و نیمه صنعتی دام و طیور در کشور فعال بوده‌اند. این کشتارگاه‌ها موظف به رعایت استانداردهای بهداشتی، ایمنی غذایی و حلال‌بودن محصولات خود هستند. همچنین، برخی از این کشتارگاه‌ها دارای گواهینامه‌های بین‌المللی مانند ISO و HACCP هستند.

صنایع تولید فراورده‌های گوشتی، به‌ویژه در چند سال اخیر، یکی از مهم‌ترین شاخه‌های صنعت غذا در ایران به شمار می‌رود و توسعه تولید این محصولات در دستور کار قرار دارد؛ از جمله اقدامات برای افزایش تولید گوشت قرمز، توسعه گاوهای دومنظوره مانند سمینتال و توسعه دامهای سبک دو منظوره (گوشتی-شیری) است. این کارها به‌منظور افزایش تولید گوشت قرمز و اقتصادی‌تر نمودن صنعت پرورش دام در ایران صورت می‌گیرد.

برخی از موانع تولید محصولات گوشتی و سایر محصولات کشتارگاهی که باید با برنامه‌ریزی، همکاری و هماهنگی بین دستگاه‌های مسئول و فعالان تولید مورد رفع و رجوع قرار گیرند، عبارتند از:
- نبود بازار مناسب و تقاضای کافی برای این محصولات در داخل و خارج از کشور
- عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای فرآوری، بسته‌بندی، نگهداری و حمل و نقل
- عدم رعایت استانداردهای بهداشتی، ایمنی غذایی و حلال بودن محصولات
- عدم دسترسی به نهاده‌های دامی و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید
- عدم وجود تسهیلات مالی، مالیاتی، بیمه‌ای و گمرکی برای توسعه تولید و صادرات
- عدم وجود دانش فنی، تخصصی و نوآوری در زمینه تولید و فرآوری این محصولات
- رقابت با محصولات خارجی و وارداتی که دارای قیمت و کیفیت بهتری هستند
- عدم وجود برندینگ، بازاریابی و تبلیغات مناسب برای این محصولات

صادرات محصولات کشتارگاه‌های دام

صادرات گوشت و فرآورده‌های گوشتی ایران عمدتاً به کشورهای عراق و افغانستان انجام می‌شود، در حالی که کشورهای حاشیه خلیج‌ فارس و حوزه اوراسیا نیز  از بازارهای صادراتی این محصولات هستند.

با توجه به اینکه گوشت دام و طیور در ایران با نیاز شدید داخلی روبروست، صادرات محصولات دامی به استثنای گوشت فرصت‌ها و مزایای زیادی را برای کشورمان ایجاد نموده است. بطور مثال، صادرات روده از ایران بعنوان سومین صنعت ارز آور پس از زعفران و خاویار شناخته می‌شود. ایران جزو پنج کشور صادر کننده این محصول به اروپاست.

برخی از محصولات دامی که ایران می‌تواند به سایر کشورها صادر کند عبارتند از:
- خوراک دام: ایران دارای ظرفیت بالای تولید خوراک دام است، اما برای صادرات به کشورهای همسایه و منطقه بدون ایجاد اختلال در مصرف داخلی،لازم است دولت تأمین نهاده‌های خوراک دام را تضمین و مشکلات حمل و نقل، گمرکی و ارزی را حل کند.
- کنسانتره و مکمل‌های دامی: این محصولات به‌عنوان افزودنی‌های غذایی برای افزایش بازدهی و کیفیت تولیدات دامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ایران دارای ظرفیت تولید و صادرات این محصولات به کشورهای منطقه و جهان است. برای این منظور، لازم است دولت از تولیدکنندگان این محصولات حمایت کند و مانع از واردات غیرمجاز آن‌ها شود.
- پوست و پشم دام: این محصولات به عنوان ماده اولیه برای صنایع چرم، نساجی و فرش‌بافی مورد نیاز هستند. ایران دارای ظرفیت تولید و صادرات این محصولات به کشورهایی نظیر چین، ترکیه، پاکستان و عراق است. برای این منظور نیز، لازم است دولت با ممانعت از واردات غیرضروری، از تولیدکنندگان این محصولات حمایت کند.
- شیر و فرآورده‌های لبنی: ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان شیر و فرآورده‌های لبنی در منطقه است که می‌تواند با کشورهایی نظیر روسیه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق رقابت کند. برای این منظور، نظارت بر اعمال استانداردهای کیفی و بهداشتی توسط دولت می‌توانند حمایت‌گر تولیدکنندگان این محصولات باشد.
- صادرات روده: روده گوسفند و گاو محصولاتی هستند که مصرف داخلی چندانی ندارند و به صورت خام به کشورهای دیگر صادر می‌شوند. بیش ۹۰درصد صادرات روده ایران از شهرستان وارمین انجام می‌گیرد. صادرات روده به بیش از ۱۰ کشور جهان از جمله آلمان، ایتالیا، اسپانیا، لهستان، رومانی، اوکراین، ترکیه، آذربایجان و غیره انجام می‌شود. اروپا هدف اصلی صادرات این محصولات است و بزرگترین واردکننده روده در جهان کشور آلمان می‌باشد. کشورهای اروپایی از این محصولات برای تولید محصولات غذایی مانند سوسیس و کالباس استفاده می‌کنند. همچنین، روده علاوه بر مصارف خوراکی، کاربرد صنعتی نیز دارد و برای تولید لاستیک ضدپنچری و راکت تنیس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بازارهای مناسب برای محصولات کشتارگاه دام

بازارهای مناسب برای محصولات کشتارگاه دام می‌توانند شامل کشورهایی باشند که دارای تقاضای بالا، رقابت کم، قوانین و مقررات ملایم، فرهنگ و عادات سازگار، نرخ ارز و گمرک مقرون به صرفه و ریسک کم هستند.
برخی از این کشورها عبارتند از:
- کشورهای عربی خلیج فارس: این کشورها دارای تقاضای بالا، رقابت کم، قوانین و مقررات ملایم، فرهنگ و عادات سازگار، نرخ ارز و گمرک مقرون به صرفه و ریسک کم هستند. این کشورها شامل عراق، کویت، قطر، عمان، بحرین و امارات متحده عربی می‌باشند.
- کشورهای آسیای مرکزی: این کشورها دارای تقاضای بالا، رقابت کم، قوانین و مقررات ملایم، فرهنگ و عادات سازگار، نرخ ارز و گمرک مقرون به صرفه و ریسک کم هستند. این کشورها شامل ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان می‌باشند.
- کشورهای آسیای شرقی: این کشورها دارای تقاضای بالا، رقابت متوسط، قوانین و مقررات ملایم، فرهنگ و عادات سازگار، نرخ ارز و گمرک مقرون به صرفه و ریسک متوسط هستند. این کشورها شامل چین، ژاپن، کره جنوبی، ویتنام و تایلند می‌باشند.

همچنین، بازارهای مناسب برای محصولات کشتارگاه دام می‌توانند شامل کشورهایی باشند که دارای تقاضای متوسط، رقابت بالا، قوانین و مقررات سخت، فرهنگ و عادات متفاوت، نرخ ارز و گمرک نامناسب و ریسک بالا هستند. این کشورها نیاز به استراتژی‌های خاص و اقدامات حمایتی برای ورود و حضور در آنها دارند.
برخی از این کشورها عبارتند از:
- کشورهای اروپایی: این کشورها دارای تقاضای متوسط، رقابت بالا، قوانین و مقررات سخت، فرهنگ و عادات متفاوت، نرخ ارز و گمرک نامناسب و ریسک بالا هستند. این کشورها شامل آلمان، فرانسه، انگلیس، ایتالیا و غیره می‌باشند.
- کشورهای آمریکایی: این کشورها دارای تقاضای متوسط، رقابت بالا، قوانین و مقررات سخت، فرهنگ و عادات متفاوت، نرخ ارز و گمرک نامناسب و ریسک بالا هستند. این کشورها شامل ایالات متحده آمریکا، کانادا، مکزیک و غیره می‌باشند.

بازارهای نوظهور و احتمالی آینده برای صادرات فرآورده‌های دامی و کشتارگاهی، کشورهایی را شامل می‌شود که در فرایند پیشرفته‌ترشدن اقتصادی قرار دارند و از رشد اقتصادی سریع، صنعتی‌سازی بالا، درآمد سرانه کمتر و نوسانات بالا برخوردار هستند.
بازارهای نوظهور، فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالایی برای صادرات فرآورده‌های دامی و کشتارگاهی ایجاد می‌کنند، چرا که تقاضای این محصولات در این کشورها در حال افزایش است. اما این بازارها نیز چالش‌هایی مانند رقابت با محصولات خارجی، عدم رعایت استانداردهای بهداشتی و حلال، نوسانات نرخ ارز و محدودیت‌های گمرکی را دارند.
برخی از بازارهای نوظهور و احتمالی آینده برای صادرات فرآورده‌های دامی و کشتارگاهی عبارتند از:
چین، هند، ترکیه، برزیل، مکزیک، اندونزی، ویتنام، تایلند، مالزی، عربستان سعودی، مصر و نیجریه.

چشم‌انداز آینده و نکات مهم در توسعه صادرات محصولات کشتارگاهی

صادرات محصولات کشتارگاه دام یکی از فرصت‌های بزرگ در زمینه تجارت خارجی ایران است. با توجه به پتانسیل‌های بالای ایران در تولید گوشت و محصولات دامی، می‌توان به‌ نحو بهتری از بازارهای جهانی بهره برد. برای این منظور، باید چند نکته را در نظر گرفت:
- رعایت استانداردهای کیفی و بهداشتی: یکی از شرایط اساسی برای تولید و صادرات محصولات کشتارگاه دام، رعایت استانداردهای کیفی و بهداشتی مورد نیاز بازار هدف است. این استانداردها شامل مواردی مانند رعایت حلال‌بودن گوشت، رعایت شرایط حیاتی و رفاهی دام‌ها، رعایت شرایط بهداشتی و ضدعفونی در کشتارگاه، رعایت شرایط بسته‌بندی و نگهداری محصولات، رعایت شرایط حمل و نقل و تحویل محصولات و غیره می‌باشند. برای این منظور، باید از دستورالعمل‌ها و مقررات مربوطه از جمله کد IR دامپزشکی ایران ، استانداردهای ملی ایران ، استانداردهای بین‌المللی و گواهینامه‌های کیفیت استفاده کرد.
- ایجاد ارزش افزوده: برای صادرات محصولات کشتارگاه دام، باید ارزش افزوده بر روی محصولات ایجاد کرد. این ارزش افزوده می‌تواند با انجام فرآوری‌های بیشتر بر روی محصولات، افزایش کیفیت و تنوع محصولات، برندسازی و بازاریابی بهتر محصولات، افزایش خدمات پس از فروش و پشتیبانی محصولات و غیره ایجاد شود. این مستلزم استفاده از روش‌های نوین و خلاقانه در تولید و صادرات محصولات کشتارگاه دام نیز می‌باشد.
- انتخاب روش‌های مالی و ارزی مناسب: یکی از چالش‌های موجود در تولید و صادرات محصولات کشتارگاه دام، انتخاب روش‌های مالی و ارزی مناسب برای پرداخت و دریافت وجوه است. این روش‌ها باید با توجه به شرایط بازار هدف، نوع محصول، میزان ریسک، هزینه و سرعت انجام معاملات انتخاب شوند. برای این منظور، باید از روش‌های مختلفی مانند پرداخت نقدی ، پرداخت اعتباری ، پرداخت اسنادی ، پرداخت اخذ تضمین ، پرداخت اخذ تسهیلات و غیره استفاده کرد.
- رعایت قوانین و مقررات مربوطه: یکی از مسئولیت‌های تجار و شرکت‌های بازرگانی در تولید و صادرات محصولات کشتارگاه دام، رعایت قوانین و مقررات مربوطه در کشور مبدأ و مقصد است. این قوانین و مقررات شامل مواردی مانند قوانین گمرکی، قوانین ارزی، قوانین تجاری، قوانین مالیاتی، قوانین حمایتی، قوانین حفاظت از محیط زیست و غیره می‌باشند. برای این منظور، باید از منابع معتبری مانند سازمان توسعه تجارت ایران ، سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران و غیره استفاده کرد.

ورود به عرصه صادرات محصولات کشتارگاه دام

برای ورود به بازار صادرات محصولات کشتارگاه دام، تجار و شرکت‌های بازرگانی باید چند مرحله را طی کنند. این مراحل عبارتند از:
- انتخاب بازار هدف: برای انتخاب بازار هدف، باید تحقیقات بازاریابی انجام داد و عواملی مانند تقاضا، رقابت، قوانین و مقررات، فرهنگ و عادات، ریسک‌ها و فرصت‌ها، نرخ ارز و گمرک و غیره را مورد بررسی قرار داد. برای این منظور، می‌توان از منابع مختلفی مانند اینترنت، نشریات، نمایشگاه‌ها، سفارت‌خانه‌ها، انجمن‌های تجاری و صنعتی و غیره استفاده کرد.
- برقراری ارتباط با خریداران خارجی: برای برقراری ارتباط با خریداران خارجی، باید روش‌های مختلفی مانند ایمیل، تلفن، فکس، پیامک، وب‌سایت، شبکه‌های اجتماعی، ملاقات حضوری، ارسال نمونه و کاتالوگ و غیره را به کار گرفت. برای این منظور، باید اطلاعات تماس خریداران را تهیه کرد و پیشنهادات تجاری خود را به آن‌ها ارسال کرد. همچنین باید اصول ارتباطی و فرهنگی کشور مقصد رعایت کرد تا از ایجاد سوء تفاهم و برداشت‌های اشتباه پرهیز گردد.
- انجام مذاکرات و توافقات تجاری: برای انجام مذاکرات و توافقات تجاری، باید شرایط و قوانین فروش و خرید را با خریداران مشخص کرد. این شرایط و قوانین شامل مواردی مانند قیمت، تعداد، کیفیت، بسته‌بندی، حمل و نقل، بیمه، پرداخت، تحویل، گارانتی، مسئولیت‌ها و غیره می‌باشند. برای این منظور، باید از اسناد و قراردادهای استاندارد بین‌المللی مانند اینکوترمز، پروفرما، سی‌آی‌اف و غیره استفاده کرد. همچنین باید از روش‌های موثر مذاکره مانند بررسی نیازها و منافع طرفین، ایجاد اعتماد و احترام، ارائه استدلال‌ها و شواهد، پیشنهادهای سوداور خلاقانه و متقابل و غیره بهره برد.
- انجام امور گمرکی و حمل و نقل: برای انجام امور گمرکی و حمل و نقل، باید اسناد و مدارک مربوطه را تهیه و تکمیل کرد. این اسناد و مدارک شامل مواردی مانند فاکتور تجاری یا اینویس، بارنامه، گواهی کیفیت، گواهی بهداشتی، گواهی مبدأ، گواهی صادرات، گواهی بیمه و غیره می‌باشند. برای این منظور، باید از خدمات شرکت‌های حمل و نقل، گمرک و بیمه معتبر و مجاز استفاده کرد. همچنین باید روش‌های مناسب حمل و نقل مانند هوایی، دریایی، زمینی و غیره بسته به نوع محصول، مقصد و هزینه را انتخاب نمود.
- پیگیری و پشتیبانی از خریداران: برای پیگیری و پشتیبانی از خریداران، باید از رضایت و وفاداری آن‌ها اطمینان حاصل کرد. این کار با انجام مواردی مانند ارسال پیام‌های تبریک و تشکر، ارائه خدمات پس از فروش، رفع شکایات و انتقادات، ارائه مشاوره و راهنمایی، ارائه تخفیف‌ها و هدایا و غیره انجام می‌شود. برای این منظور، باید از روش‌های ارتباطی موثر مانند ایمیل، تلفن، فکس، پیامک، وب‌سایت، شبکه‌های اجتماعی و غیره استفاده کرد. همچنین باید از نظرسنجی‌ها و بازخوردها برای ارزیابی عملکرد و بهبود کیفیت خدمات بهره برد.

توصیه‌هایی برای علاقه‌مندان به صادرات محصولات کشتارگاهی

در اینجا چند توصیه برای تولیدکنندگان و بازرگانان جوان برای صادرات محصولات کشتارگاه دام بویژه به بازارهای نوظهور و جدید داریم. این توصیه‌ها عبارتند از:
- انجام تحقیقات بازاریابی: قبل از ورود به بازارهای نوظهور و جدید، باید تحقیقات بازاریابی کافی و دقیقی انجام داد و عواملی مانند تقاضا، رقابت، قوانین و مقررات، فرهنگ و عادات، ریسک‌ها و فرصت‌ها، نرخ ارز و گمرک و غیره را مورد بررسی قرار داد. برای این منظور، می‌توان از منابع مختلفی مانند اینترنت، نشریات، نمایشگاه‌ها، سفارت‌خانه‌ها، انجمن‌های تجاری و صنعتی و غیره استفاده کرد.
- انتخاب استراتژی‌های مناسب: برای صادرات محصولات کشتارگاه دام، باید استراتژی‌های مناسبی را برای ورود و حضور در بازارهای هدف انتخاب کرد. این استراتژی‌ها باید با توجه به محصول، بازار، رقبا، مشتریان، هزینه‌ها و سودها، توزیع و تبلیغات و غیره تعیین شوند. برای این منظور، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند صادرات مستقیم، صادرات غیرمستقیم، صادرات مشارکتی، صادرات مجازی، صادرات مبتنی بر ارزش و غیره استفاده کرد.
- ایجاد شبکه‌های تجاری و همکاری‌های بین‌المللی: برای صادرات محصولات کشتارگاه دام، باید شبکه‌های تجاری و همکاری‌های بین‌المللی را ایجاد و توسعه داد. این شبکه‌ها و همکاری‌ها می‌توانند به افزایش بازار، کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت، افزایش اعتماد، افزایش اطلاعات و آموزش، افزایش قدرت مذاکره و غیره کمک کنند. برای این منظور، می‌توان از روابطی مانند نمایندگی‌ها و وکالت‌های تجاری، واردکنندگان و توزیع‌کنندگان، شرکت‌های تجارت بین‌المللی، شرکت‌های مشاوره‌ای، اتحادیه‌ها و انجمن‌های تجاری، قراردادها و تفاهم‌نامه‌های تجاری و غیره استفاده کرد.
- ارزیابی و بهبود عملکرد: برای صادرات محصولات کشتارگاه دام، باید عملکرد خود را ارزیابی و بهبود داد. این ارزیابی و بهبود باید با توجه به اهداف و استراتژی‌های تعیین شده، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها، بازخوردها و شکایات، رضایت و وفاداری مشتریان، رقابت‌پذیری و سودآوری و غیره انجام شوند. برای این منظور، می‌توان از روش‌های مختلفی مانند تجزیه و تحلیل SWOT، تجزیه و تحلیل PESTEL، تجزیه و تحلیل BCG، تجزیه و تحلیل 5 عامل پورتر، تجزیه و تحلیل 7P، تجزیه و تحلیل SERVQUAL و غیره استفاده کرد.

* استفاده ار مطلب با ذکر نام منبع و مولف مجاز است